Φυσικαλισμός

«δεν μπορεί να κατανοηθεί (η φύση) εκτός αν κάποιος μάθει πρώτα να καταλαβαίνει τη γλώσσα και να διαβάζει τα γράμματα από τα οποία έχει συντεθεί. Έχει γραφεί στη γλώσσα των μαθηματικών, και οι χαρακτήρες του είναι τρίγωνα, κύκλοι και άλλα γεωμετρικά σχήματα, χωρίς τα οποία είναι ανθρωπίνως αδύνατο να κατανοήσουμε έστω και μία λέξη του. Χωρίς αυτά, περιπλανόμαστε σε έναν σκοτεινό λαβύρινθο»

Γαλιλαίος. Θα μπορούσα βέβαια να παραθέσω ένα κομμάτι του Πυθαγόρα καθώς είπε το ίδιο πράγμα αιώνες πριν , αλλά αυτό βρήκα και άλλωστε είναι πιο κοντά στην εποχή του φυσικαλισμού. Της θεωρίας που υποστηρίζει πως μπορούμε να νιώθουμε τα πάντα ότι μας μεταφέρουν οι αισθήσεις μας χωρίς να γευτούμε, να δούμε, να πιάσουμε, να ακούσουμε, να μυρίσουμε, έχοντας και μόνο την πλήρη περιγραφή τους.

Ο φυσικαλισμός εμφανίστηκε τον 19ο αιώνα σαν συνέπεια  της  μηχανιστικής αντίληψης του Καρτέσιου και συνέβαλε στο να απαλλαχτούν τα τρομοκρατημένα μυαλά των θεοφοβούμενων μιας  εποχής που μόλις έβγαινε από τον μεσαίωνα. Εισήγαγε μία άλλη αιτιότητα πέρα από τον ανιμισμό της εποχής, δηλώνοντας αντίθετοι με καθετί που προέρχεται από τη μεταφυσική, ή την υπερφυσική.

Ο φυσικαλισμός κρατούσε τα σκήπτρα της γλώσσας της φυσικής καθώς έλεγε πως τα πάντα στη φύση μπορούν να εξηγηθούν μέσα από τη γνώση της. Πόσο εφικτό είναι όμως κάτι τέτοιο όταν οι διαρκώς νέες ανακαλύψεις στον τομέα της φυσικής ανακατατάσσουν τα μέχρι τότε δεδομένα. Και πέρα από αυτό, θα μπορούμε όλοι οι άνθρωποι να γνωρίζουμε όλους τους νόμους, ή θα υπάρχουν δύο αλήθειες: η εμπειρική και η αναλυτική. Ή μήπως θα είναι πληροφορίες που θα μας τις μεταβιβάζουν απευθείας στο νευρικό σύστημα, όπως στο Matrix.

Ίσως μετά το τέλος του πειράματος του αιώνα να βγάλουν κάποια νομοτελειακά συμπεράσματα που θα κάνουν πιθανή την εξήγηση των πάντων μέσα από τα μαθηματικά και τη γνώση του βιβλίου της φύσης. Πόσο όμως κάτι τέτοιο θα είναι αρκετό για να αντικαταστήσει τα πάντα σε εμπειρικό επίπεδο. Μήπως η επιστήμη στρέφεται πάλι σε μια νέα και ολοκληρωτική εσωστρέφεια που θα επιβάλει νόμους και αποτελέσματα σε έναν χορό έξω από τις πραγματικές αιτίες και αιτιότητες

Βιταλισμός

Δεν πέρασε καιρός όπου, μετά από σχετικές δημοσιεύσεις στον τύπο (όπως άλλωστε συμβαίνει πάντα)π ου στην καθημερινότητά μας μπήκε η φράση: «τελικά ο έρωτας είναι χημεία;».

Την επιστημονική κοινότητα αυτό το ερώτημα την παίδευε για αιώνες με τους μεγαλύτερου αντιπάλους να βρίσκονται σε δύο στρατόπεδα, αυτό των μηχανικιστών του Καρτέσιου και των βιταλιστών.

Ο βιταλισμός (Vis Vitalis) ήταν μία θεωρία που κληροδότησαν ο Πυθαγόρας και ο Αριστοτέλης με τον δεύτερο να έχει εμβαθύνει περισσότερο και να το ονομάζει εντελέχεια.

Η σύγχρονη μορφή της εντελέχειας, ο βιταλισμός προσαρμόστηκε στην επιστήμη της εποχής που καθιερώθηκε, τον 17ο αιώνα, δεν μπόρεσε όμως ποτέ να απαλλαχτεί από τη μεταφυσική την οποία την είχε χρησιμοποιήσει ο Αριστοτέλης για να την εξηγήσει.

Η ζωτική ενέργεια που στην ουσία είναι ο βιταλισμός στηριζόταν σε μια επιχειρηματολογία των υποστηρικτών του που βρισκόταν έξω από τη σφαίρα εξήγησης και τεκμηρίωσης των φυσικών και αντιτίθονταν σθεναρά στο μοντέλο της εξέλιξης και φυσικής επιλογής που είχε πρότεινε ο Δαρβίνος, καθώς και η εξέλιξη ακολουθούσε έναν μηχανισμό, μία συγκεκριμένη σειρά γεγονότων που αντιβαίνουν στο κανόνα της εύρεσης τελικού σκοπού, ή τελεολογίας, που υποστήριζαν οι βιταλιστές.

Ο δαρβινισμός δεν ήταν το μόνο μηχανιστικό μοντέλο, καθώς το ίδιο υποστήριζαν και οι φυσικαλιστές, η άλλη μεγάλη θεωρία της εποχής για την εξήγηση της ζωής.

Γενικά ο βιταλισμός ήταν ένα εργαλείο με το οποίο οι βιολόγοι της εποχής απαντούσαν σε πολλά ερωτήματα χωρίς να χρειαστεί να καταφύγουν στο χονδροειδή μηχανικισμό. Αλλά όλα αυτά μέσα από την έλλειψη μεταγενέστερων επιστημονικών κλάδων, όπως η γενετική, που μπόρεσε με έναν ποιο άρτιο και ολοκληρωμένο τρόπο να εξηγήσει πράγματα που βρισκόταν στη σφαίρα εξήγησης του βιταλισμού.

Το ψυχρό πρόσωπο της Νέας Επιστήμης δεν άφηνε περιθώρια για ασάφειες, ακόμα κι αν υπήρχαν ισχυρές ενδείξεις, πάνω στις οποίες βασίστηκε και ο Βίλχελμ Ράϊχ για τη δική του οργόνη και να αποτελέσει το πιο ένσαρκο παράδειγμα της πτώσης και της μεγάλης απαξίωσης που γνώρισε η ιδέα της ζωτικής ενέργειας, μέσα στον 20ο αιώνα, που διέπει το σύμπαν και περνάει μέσα στους έμβιους οργανισμούς.

Η λέξη βιταλισμός δεν είχε πλέον καμία σημασία για τους φυσικούς, σε αντίθεση με τους φιλοσόφους που εξακολουθεί να υφίσταται με αξιώσεις στην εξήγηση της ζωής και το νόημά της. Ίσως μια νέα ανακάλυψη αύριο σε κάποιο εργαστήριο να διαγνώσει κάποια συμπεριφορά στον οργανισμό που καταστεί τις σύγχρονες θεωρίες ανεπαρκείς να την εξηγήσουν και να επανέλθουν οι σκέψεις των φιλοσόφων ως ένα πιθανό ενδεχόμενο.

Κανείς δεν ξέρει, ή μήπως τα αποτελέσματα από το πείραμα του αιώνα να αποκλείσει κάθε πιθανότητα ανατροπής όσων ισχύουν σήμερα;